Το Ασκληπιείο και ο πλάτανος του Ιπποκράτη
Ο Ιπποκράτης ο Κώος (460-377; π.Χ.) θεωρείται ο μέγιστος των ιατρών της αρχαιότητας, ο πατέρας και θεμελιωτής της επιστημονικής ιατρικής, αυτός που κατάφερε να συστηματοποιήσει τις παρατηρήσεις και τις έρευνες σχετικά με τον ανθρώπινο οργανισμό, προπάντων όταν αυτός βρίσκεται σε νοσηρή κατάσταση.
Η συγκριτική και πειραματική διερεύνηση των προβλημάτων που παρουσιάζονται σε κάθε περίπτωση επέτρεψε στον Ιπποκράτη αφενός μεν να απαλλάξει την ιατρική από τον εμπειρικό και ιερατικό χαρακτήρα της, αφετέρου δε να δημιουργήσει την καθαρή ιατρική επιστήμη.
Σημείο αναφοράς στην πόλη της Κω με την αξιοθαύμαστη ρυμοτομία και αρχιτεκτονική αποτελεί ο επονομαζόμενος πλάτανος του Ιπποκράτη, όπου, σύμφωνα τουλάχιστον με την τοπική παράδοση, ο φημισμένος ιατρός της αρχαιότητας θεράπευε τους ασθενείς του.
Σε απόσταση 3,5 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα, σε περιοχή κατάφυτη από κυπαρίσσια, βρίσκεται το Ασκληπιείο, το σημαντικότερο μνημειακό συγκρότημα της Κω.
Το Ασκληπιείο είχε λουτήρες για την υδροθεραπεία και κρήνες με πόσιμο και ιαματικό ύδωρ. Μέσω αγωγών τα ύδατα από διάφορες πηγές κατέληγαν στο υδραγωγείο.
Ευρήματα της Μυκηναϊκής και της Γεωμετρικής Εποχής φανερώνουν πρώιμη χρήση του χώρου. Στην περιοχή προϋπήρχε λατρεία του Απόλλωνα Κυπαρίσσιου, πατέρα του Ασκληπιού. Τον 4ο αιώνα π.Χ. εισήχθη η λατρεία του Ασκληπιού.
Η αναπαράσταση του όρκου του Ιπποκράτη στο Ασκληπιείο
Η ανασκαφική έρευνα φανερώνει ότι το ιερό σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. ως ενιαίο κτιριακό συγκρότημα, με στόχο την προώθηση της λατρείας του θεού. Στους κατοπινούς αιώνες προστέθηκαν στο χώρο του ιερού διάφορα αρχιτεκτονικά σύνολα.
Ο χώρος συνέχισε να χρησιμοποιείται κατά την ύστερη αρχαιότητα και τους Παλαιοχριστιανικούς Χρόνους. Το ιερό ερήμωσε έπειτα από τους σεισμούς του 469 και του 554. Οι Ιωαννίτες χρησιμοποίησαν αρχιτεκτονικά μέλη του ιερού ως οικοδομικό υλικό για την κατασκευή του μεσαιωνικού κάστρου (κάστρου της Νεραντζιάς).
Ο χώρος του Ασκληπιείου, που αποκαλύφθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από το γερμανό αρχαιολόγο Χέρτσογκ (ύστερα από υπόδειξη του κώου ιστοριοδίφη Ιάκωβου Ζαρράφτη) και αναστηλώθηκε από ιταλούς αρχαιολόγους, είναι διαμορφωμένος σε τρία επίπεδα (άνδηρα), που συνδέονται με κλίμακες.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του Ασκληπιείου είναι τα ακόλουθα:
- Στο χαμηλότερο επίπεδο, στοά σε σχήμα Π Ελληνιστικής Εποχής (3ος/2ος αιώνας π.Χ.) και συγκρότημα ρωμαϊκών θερμών (3ος αιώνας μ.Χ.) στα ανατολικά της.
- Στο δεύτερο επίπεδο, βωμός αφιερωμένος στον Ήλιο, την Ημέρα, την Εκάτη και τον Μαχάονα, γιο του Ασκληπιού (το παλαιότερο κτίσμα, μέσα 4ου αιώνα π.Χ., πυρήνας της λατρείας και του οικοδομικού προγράμματος του ιερού), ιωνικός ναός του Ασκληπιού (αρχές 3ου αιώνα π.Χ.) και ρωμαϊκός περίπτερος ναός κορινθιακού ρυθμού, αφιερωμένος πιθανώς στον Απόλλωνα Κυπαρίσσιο, πατέρα του Ασκληπιού και παλαιότερο κάτοχο του ιερού (2ος αιώνας μ.Χ.).
- Στο τελευταίο επίπεδο, μεγάλος δωρικός περίπτερος ναός του Ασκληπιού (170-160 π.Χ., αντίγραφο του ναού του θεού στην Επίδαυρο), περιβαλλόμενος από στοά σε σχήμα Π, και «άβατο-εγκοιμητήριο», πιθανώς κατοικία των ιερέων